Platforma Sygnalizacji Agrofagów - Online Pest Warning System

25.08.2023 - Przędziorek chmielowiec coraz częściej notowany na kukurydzy

Przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae) to znany szkodnik różnych upraw ogrodniczych i rolniczych. Jest to pajęczak, u którego osobniki dorosłe mają do 0,5 mm długości. Dzięki czterem parom odnóży aktywnie poruszają się po roślinach. Samice letnie są żółtozielone z brunatnozielonymi plamami po bokach ciała, natomiast zimujące zmieniają barwę na czerwonawą bez plamek. Samce są żółtozielone, romboidalnego kształtu. Jaja są białawe, średnicy około 0,1 mm. Larwy są podobne do form dorosłych, ale posiadają tylko trzy pary odnóży. Są początkowo bezbarwne, później lekko zielonkawe, długości do 0,2 mm. Osobniki dorosłe i larwy posiadają aparat gębowy typu kłująco-ssącego. Pajęczak wytwarza białawą przędzę, pod którą żeruje i po której również się przemieszcza. 

Przędziorek chmielowiec jest coraz częściej spotykany w uprawach kukurydzy, tak zwyczajnej, jak również cukrowej, popcorn, czy też ozdobnej. Jego obecność na kukurydzy została wykryta po roku 2000, ale dopiero w ostatnich kilku latach pojawia się dość regularnie co roku, zwłaszcza na południu Polski. Zdarzają się sytuacje, że na lokalnych uprawach do 100% roślin jest przez pajęczaka opanowana, jednak jak pokazują obserwacje, najliczniejsze kolonie szkodnika i widoczne uszkodzenia blaszek liściowych koncentrują się zwykle w pasach brzeżnych zasiewów. Najsilniej, póki co pajęczak zasiedla i uszkadza liście od dołu do środkowej części wysokości rośliny, żerując głównie pod spodem blaszek liściowych.

Stadium szkodliwym są zarówno larwy jak i osobniki dorosłe, które wysysają soki z tkanek. Szkodliwość gatunku zależy od liczebności pajęczaków, ale także od wpływu czynników pogodowych. W okresach suszy, gdy rośliny borykają się z niedoborem wody, masowe żerowanie przędziorka może znacząco osłabiać rośliny wywołując dodatkowe stresy (podobnie jak żerowanie mszyc czy wciornastków). W miejscu żerowania pajęczaka na liściach, rzadziej pochwach liściowych, liściach okrywowych kolb i na znamionach kolb pojawiają się przebarwienia. Są one widoczne głównie na liściach po obu ich stronach. To zwykle przejaśnienia w postaci żółtawych plam, które są rozsiane po liściu tam, gdzie koncentrują się kolonie szkodnika. Z czasem te plamy łączą się ze sobą i mogą objąć całą powierzchnię liścia. Liczne żerowanie przędziorków zakłóca proces fotosyntezy, oddychania i transpiracji, a w okresach niedoboru wody wywołuje także przedwczesne zasychanie ulistnienia. Do tego dochodzi problem wnikania patogenów do wnętrza roślin przez miejsca nakłuwania tkanek przez pajęczaki. 

Przędziorek chmielowiec obecny jest na roślinach kukurydzy w całym kraju, jednak nie zawsze warunki pogodowe sprzyjają jego dużej liczebności. Z liczniejszymi pojawami szkodnika trzeba się liczyć w lata upalne i dość suche. To w takich warunkach pajęczak najlepiej się rozwija na kukurydzy. Plantacje silnie opanowane przez szkodnika zdarzają się lokalnie i były notowane przez IOR-PIB zarówno w południowej, jak i środkowej części kraju w okresach ciepłych wiosen i upalnego lata. Póki co nie ma informacji o dużym nasileniu pojawu przędziorka na kukurydzy z rejonów północnych kraju. 

Jak pokazują obserwacje IOR-PIB, z pierwszymi pojawami szkodnika na roślinach kukurydzy można spotkać się już w czerwcu, jednak największą liczebność przędziorków notuje się w lipcu i sierpniu, a okres ich żerowania kończy się jesienią. W okresie wegetacyjnym rozwija się zwykle do 4-6 pokoleń pajęczaka, co jednak jest silnie powiązane z przebiegiem pogody. Okres rozwoju jednego pokolenia to zwykle 3 tygodnie.

Przędziorek chmielowiec nie jest objęty interwencyjnym zwalczaniem na kukurydzy zwyczajnej z wykorzystaniem biopreparatów bądź akarycydów chemicznych. Na kukurydzy cukrowej jest dostępna jedynie rejestracja biopreparatu zawierającego grzyb Beauveria bassiana (szczep ATCC 74040), który może redukować populację pajęczaka. Z metod profilaktycznych mogących ograniczać jego populacje rekomenduje się stosowanie płodozmianu, izolacji przestrzennej od miejsc zimowania przędziorków oraz roślin, na których najsilniej się rozwijają. Ograniczanie zachwaszczenia w uprawie, zbilansowane nawożenie azotowe, unikanie zbyt zagęszczonego siewu, rozdrabnianie i przykrywanie glebą resztek pożniwnych. Konieczne jest wdrożenie monitoringu liczebności przędziorków celem ustalenia poziomu zagrożenia z ich strony.